HẠT GIỐNG SƯƠNG SÂM LÔNG - SƯƠNG SÂM LÁ TRƠN

Cây sương sâm có tên khoa học là Cissampelos pareira L.var. hirsuta. Tên dân gian là Dây sâm lông, thuộc họ Menispermaceae (Họ tiêt Dê).

Là loại cây dây leo, có thân và lá phủ lông mềm. Lá có phiên xoan hình tim, chóp nhọn. Đặc biệt, cây đực chỉ cho hoa đực quanh năm, cây cái cho hoa kết trái thành chùm ở nách lá hoặc thân già như chùm nho đường kinh trái 4-6 mm, khi chín có màu trắng đục. Cây ra hoa từ tháng 5 – 7, quả chín vào tháng 8 - 10. Cây trồng chăm sóc tốt có thể ra trái trong mùa nắng khoảng tháng 2 – 3 dương lịch.

Phân bố: Ấn Độ,Trung Quôc, Việt Nam (nhiều nhất vùng Đông Nam bộ), Lào, Campuchia và Thái Lan, ở nước ta cây mọc hoang trên đồi, ven rừng miền núi hiện được trồng nhiều ở vùng đồng bằng các tỉnh trong nước. Người VN định cư các nước cũng đem hạt theo để trồng nhiều vì công dụng tuyệt vời của thạch sương sâm...

Đặc tính dược lý của cây sương sâm

Lá sương sâm có tính mát, công năng nhuận tràng, hạ nhiệt độ cơ thể, có tính giải độc, lợi tiểu. Trong rễ sương sâm có alcaloid tetrandrin, isochondrodendrin, homoaromalin, linacin, agnoflorin, protoquecitol, curin…Rễ sương sâm có vị đắng, tính hàn, có tác dụng giải độc, giảm đau, tan ứ, lợi tiểu, giải nhiệt, nhuận trường...

- Trong dân gian người ta thường làm thạch lá sương sâm dùng như thức uống giải khát trong những ngày nóng bức. Một số quốc gia khác như Lào, Thái Lan, lá Sương sâm được dùng như một loại rau thông dụng trong bữa ăn hàng ngày.

- Dùng trong y dược với tác dụng chống sốt rét, chống viêm, lợi tiểu, giảm nhiệt, nhuận trường

Thu  hái, chế biến

Lá sương sâm đã được người dân sử dụng như một loại thức uống giải khát từ rất lâu đời, có thể dùng lá tươi (hoặc khô đem ngâm nước độ 1 giờ) rửa sạch cho vào nước (100gr lá khoảng 1,5 – 2 lít nước sạch) vò cho nát đến khi ra hết chất nhớt màu xanh, nhanh chóng cho vào 1 muỗng café bột nang mực trộn đều lên rồi lược bỏ xác lá, cho vào tô, thau, ly… vớt bọt để yên chừng 1 giờ sẽ đông đặc thành thạch sương sâm. Khi ăn cho thêm đường, nước cốt dừa, dầu chuối hoặc ăn chung với sương sáo, hột é, trái lừ ươi…Ăn thạch sương sâm rất ngon, bổ, giải nhiệt cơ thể, nhuận gan.Theo tài liệu cây thuốc Việt Nam, rễ dây sương sâm có công dụng chữa đau họng, đau lưng, giảm sốt, dạ dày,…Đặc biệt dùng hỗ trợ điều trị tiêu chảy, kiết lỵ dùng lâu dài rất tốt cho bệnh về gan, trĩ.

Cách trồng cây sương sâm lông

Cây sương sâm là loại cây trồng ít sâu bệnh hại, sương sâm rất sợ úng, sẽ dễ bị bệnh, đặc biệt là bệnh thối rễ, chết nhanh. Nếu đất không được tơi xốp và thoát nước thì bệnh chết nhanh có điều kiện phát triển mạnh, gây chết dây hoàn toàn.

Giống từ hạt hoặc rễ:

- Hạt giống mới hái đem gieo càng sớm tỉ lệ nảy mầm càng cao (xem Kỹ thuật gieo hạt sương sâm lông). Hạt nảy mầm đem gieo vào bầu đất, che mưa nắng trực tiếp sau khoảng 1,5-2 tháng cho cây cứng cáp mới trồng ra vườn tỉ lệ sống rất cao, đỡ mất công trồng dặm lại.

- Thân rễ cắt đoạn dài 10 – 15 cm, giâm vào bầu đất sau khi nhúng kích thich ra rễ chờ cây cao khoảng 1,5-2 tấc mới đem trồng.

Thời vụ trồng quanh năm, tốt nhất là đầu mùa mưa tháng 5-6 AL. Trồng bằng củ từ tháng 10-11 AL.

Vấn đề thổ nhưỡng: rất quan trọng quyết định sự thành bại cho việc canh tác cây sương sâm.

Tuy cây sương sâm thích hợp trên nhiều chân đất nhưng vùng đất phải hội đủ các điều kiện sau: thoát nước tốt, độ mùn cao, được che mát 20 – 30%, tránh vùng đất trũng không nên trồng, vùng đất cao ráo thoát nước tốt trong mùa mưa nhưng quá khô vào mùa nắng cũng không nên trồng, vùng đất có mực nước ngầm quá cạn khi trồng cũng thường bị bệnh chết cây hàng loạt vào mùa mưa.

Kỹ thuật trồng: tùy theo mãnh đất tốt hay xấu mà xác định khoảng cách trồng cho phù hợp để có năng suất cao. Cây mới trồng chịu khó che nắng gắt hoặc mưa to trong thời gian đầu cho đến khi cây bỏ ngọn bám vào cọc.

Khoảng cách 2 cây đầu 20cm + khoảng cách 2 cây kế tiếp 30cm. Hàng đôi cách nhau 60-80cm,đôi hàng cách nhau 0.8 -1,2m.

Hạn chế việc vun xới đất sau khi trồng tránh làm đứt rễ cây lâu hồi phục và dễ bị nhiễm nấm bệnh (xem bài Phòng bệnh chết hàng loạt cho cây sương sâm).

Bón phân, chăm sóc

- Bón lót phân chuồng hoai mục để tránh nguồn bệnh nhiễm nấm cây sương sâm.

- Sau mỗi đợt thu hoạch lá (20 ngày đến 1 tháng) cần bón thêm NPK 16-16-8, phân bón lá vi lượng…Tăng cường bón phân hữu cơ hoai mục, hạn chế bón phân đạm.

Về kỹ thuật phòng trị bệnh, chăm sóc hay khắc phục sự cố của vườn cây đang trồng bà con có thể liên hệ để được tư vấn thêm. (ĐT: 091.882.6139 gap A. Hai).

Kỹ thuật gieo hạt ssl:

Ngâm hạt: Hạt giống (đã xử lý) đem ngâm 1 ngày đêm với nước ấm (nước sạch), vớt ra rửa sạch để ráo đem ủ. Nên dùng 1 chất kích thích nảy mầm...

Ủ hạt: dùng khăn sạch hoặc khăn ăn gói hạt đã ngâm (nhiều lớp khăn) đặt vào ly, hộp nhựa (có đục lổ thoát nước) để nơi ấm, ánh sáng yếu. Mỗi ngày mở ra thăm và tưới thêm nước, Sau 5-7 ngày thì dùng pince gắp từng hạt đã nứt nanh (có viền trắng)  cho vào bầu đất đã chuẩn bị sẵn (loại đất trộn phù hợp cho nhẹ).