Cây màn ri là một cây thuốc hay nhưng ít được biết đến, nơi sống và thu hái: cây của vùng Ấn Ðộ, Malaixia, Việt nam, mọc hoang ở chỗ đất thấp, bãi trống, dọc đường đi. Xin giới thiệu sau đây để mọi người tham khảo...
Cây màn ri, mùng ri, màn màn tím, Màn ri tía, Màn ri tím - Cleome chelidonii L.f (Polanisia chelidonii (L.f) A. DC), thuộc họ Màn màn - Capparaceae.
Mô tả: Cây thảo cao 20-40cm. Thân có ít lông 5 cạnh, màu xanh dợt hay đỏ. Cuống lá bằng phiến hay gấp rưỡi phiến lá, mang 3 lá chét, lá giữa lớn hơn, có lông thưa sát. Hoa đơn độc ở nách lá, cuống dài hơn lá; 4 lá đài xanh, 4 cánh hoa tím thường vểnh ra, 6 nhị, có bao phấn màu lam. Bầu có lông, vòi nhuỵ ngắn. Quả cái dài.
Cây ra hoa quanh năm.
Bộ phận dùng: Thân lá và rễ - Herba et Radix Cleomes.
Nơi sống và thu hái: Cây của vùng Ấn Ðộ, Malaixia, Việt Nam, mọc hoang ở chỗ đất thấp, bãi trống, dọc đường đi. Thu hái cây quanh năm.
Tính vị, tác dụng: Vị cay, tính ấm, không độc, có tác dụng hạ khí, tiêu đờm, làm hết nấc cụt, hết chóng mặt.
Công dụng, chỉ định và phối hợp: Màn ri tía được dùng chữa các chứng cám cúm nóng lạnh, nhức đầu, ho hen, và chữa cả rắn cắn. Lá dùng chữa viêm đau thận.
Ở Ấn Ðộ, rễ dùng làm thuốc trị giun; nước sắc cây dùng chữa viêm gan mạn tính và bệnh ngoài da.
Ðơn thuốc:
1. Ðau chín mé: Dùng cây lá Màn màn tím giã nát với một ít muối ăn đắp bó ngón tay vào buổi tối.
2. Nhức đầu: Cành lá Màn màn tím đâm nát đắp vào thái dương.
3. Sưng hạch ở cổ, ở cạnh tai, sưng vú: Cành là Màn màn tím tươi giã đắp.
4. Viêm mũi xoang: Cành lá Màn màn tím đâm nát đắp vào vị trí ngoài xoang, mũi.
5. Đau do bong gân, trặc khớp...giã nát với muối đắp chổ đau.
Chú ý: chỉ đắp khoảng 10 phút một lần, ngày 2 - 3 lần, không đắp quá lâu có thể bị nóng rát đỏ da.